Tổng thống Mỹ đang gửi tín hiệu tới Hamas, phe cánh hữu của Israel và đảng Cộng Hòa khi ông phát đi một điều đình thỏa thuận lớn với Ả Rập Saudi
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trong cuộc họp báo với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Khuphía Đông của Nhà Trắng, ngày 4 tháng 2 năm 2025, ở Washington. (Ảnh AP/Evan Vucci)
Donald Trump không muốn sở hữu Gaza hơn điều ẩn dấu phía sau ý định bề ngoài là chiếm lấyPanama hoặc áp đặt thuế quan trừng phạt đối với Mexico hoặc Canada. Tổng thống Mỹ đang làm chuyện đàm phán và có ý định thực hiện điều đó từ những vị trí khởi đầu thật mạnh mẽ. Trong trường hợp Gaza, ý tưởng xa vời về việc tiếp quản và biến đổi (Gaza) mà ông mô tả trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng hôm thứ Ba là để nhắm vào bốn hạng khán giả.
Đầu tiên là Hamas và thông điệp là: Trao trả lại các con tin và rời khỏi Dảy Gaza. Nếu không, chúng tôi sẽ dời chuyển mọi người Palestine ra khỏi Gaza cho đến khi chúng tôi tìm đến tới chỗ các người. (“Điều đó sẽ khiến chúng tôi phải bạo lực hơn một chút,” nếu tất cả con tin không được trả lại, Trump cảnh báo.)
Thứ hai là các quốc gia Ả Rập mà Trump cần để gây áp lực buộc Hamas phải rời khỏi hiện trường và đưa ra kế hoạch đảm bảo an ninh và tái thiết Gaza. Thông điệp gửi tới các nhà lãnh đạo Ai Cập, Jordan, Qatar, UAE và Ả Rập Saudi là: Hãy làm phần việc của mình ngay bây giờ nếu không Hoa Kỳ sẽ có những hành động khiến công chúng Ả Rập phẫn nộ và gây bất ổn cho khu vực.
Thứ ba là phe cực hữu Israel, trong đó có Betzalel Smotrich, đối tác liên minh của Netanyahu. Trump đang nói với phía cánh hữu Israel rằng: Những điều tốt đẹp sẽ đến nếu bạn ủng hộ lệnh ngừng bắn với Hamas thông qua giai đoạn thứ hai của cuộc đàm phán về con tin. Gaza sẽ được tái thiết và phát triển để phục vụ cho “người dân thế giới” định cư, trong đó dự kiến bao gồm cả người Do Thái. Và không chỉ vậy, đội nghiên cứu chinh sách Trump đang xem xét lại lập trường của Hoa Kỳ về việc Israel sáp nhập Judea và Samaria, mong muốn cuối cùng của phe cực hữu. (“Mọi người thích ý tưởng này,” Trump trêu chọc.)
Cuối cùng, đối tượng thứ tư là thành phần cơ sở đảng Cộng Hòa. Trump đang nhắc nhở các cử tri của mình rằng chính quyền Biden đã trì hoãn việc vận chuyển vũ khí và tạo khoảng cách giữa Hoa Kỳ với Israel, qua đó khiến cho Hamas bạo dạn hơn. Như ông Netanyahu đã nói, “khi kẻ thù bên kia nhìn sự bất đồng giữa chúng ta, nhiều lần trong vài năm qua thì điều đó sẽ khó khăn hơn”. Trump sẽ không cho phép có sự bất đồng giữa Hoa Kỳ và Israel.
Mục tiêu cuối cùng của Trump một phần là về Gaza nhưng không chỉ có thế thôi. Ông muốn đảm bảo cả hai giai đoạn ngừng bắn, chấm dứt chiến tranh và đưa các con tin về nhà. Ông cũng có ý định đưa Ả Rập Saudi tham gia Hiệp định Abraham thông qua sự bình thường hóa quan hệ với Israel. Đối với những mục tiêu này, điều nhấn mạnh có vẻ ngoài tầm tay thực hiện được của Trump về việc Israel sáp nhập Bờ Tây (West Bank) là rất có ý nghĩa. Trump cho biết đội nghiên cứu chinh sách của ông đang giải quyết vấn đề này và sẽ đưa ra thông báo trong 4 tuần tới.
Bốn tuần. Khung thời gian đó giúp liên minh của Netanyahu gắn kết với nhau thông qua việc đàm phán giai đoạn thứ hai của thỏa thuận con tin. Nó cũng mang lại lợi thế thương lượng cho một thỏa thuận lớn với Ả Rập Saudi. Lời đề nghị dành cho vương quốc: Hãy từ bỏ yêu cầu thành lập một nhà nước Palestine, và Hoa Kỳ sẽ ngừng chiếm đóng Gaza và bật đèn xanh cho việc sáp nhập Bờ Tây của Israel.
Nó sẽ làm nên kết quả không? Ả Rập Saudi có thể quyết định rằng Trump quá điên rồ để có thể tin tưởng hoặc các điều kiện quá hỗn loạn cho một dịch chuyển ngoại giao lớn. Bốn tuần là một thời gian ngắn – chúng ta sẽ sớm biết thôi.
Lược dịch: Nguyễn Trọng (BBT).